Nederland ligt in de noordwestelijke hoek van Europa, aan de Noordzee. Dijken en duinen zijn onmisbaar, want het land ligt gedeeltelijk onder zeeniveau, wat vooral een gevolg is van de vele inpolderingen. Deze zijn weer ingegeven door de hoge bevolkingsdichtheid en door de eeuwige strijd tegen het water. Door de havenfaciliteiten aan de uitmondingen van de rivierdelta zijn handel en transport belangrijke sectoren van de bedrijvigheid. Verder is Nederland een grote producent en exporteur van agrarische producten. In de breedte heeft het land een kenniseconomie met een hoogopgeleide beroepsbevolking, een hoge arbeidsproductie en hoogwaardige bedrijvigheid. Bij dit alles is het woekeren met de schaarse ruimte, waarbij de ruimtelijke kwaliteit niet zelden moet inleveren door de combinatie van verschillende ruimtelijke functies in elkaars nabijheid. Nederland kent een gematigd zeeklimaat, waarbij zeespiegelstijging door klimaatverandering op termijn het meest tastbare risico vormt.

250318 Trouw - Rembrandts moeder   -  "Toen Pieter Paul Rubens na 1830, met de onafhankelijkheid van België, niet langer tot onze nationale trots gerekend kon worden, bleek Rembrandt de ideale kandidaat. En zo'n nationale held moest, zo vond men, ook zijn ouders in beeld brengen. Zo kreeg Rembrandt er naast zijn zoon Titus en zijn geliefde Saskia, twee eeuwen na zijn dood nog een hele familie bij."  -  Kunsthistoricus Jole de Wolf in haar rubriek het oog van De Wolf.

250318 Trouw - Het nieuwe roken   -  " bijna 70 procent van de jongeren die maandelijks vapen grijpen ook naar sigaretten. < > Zo poogt 'big tabacco' de verkoopmarkt van de toekomst veilig te stellen. Het sluit naadloos aan op andere misleidende en meedogenloze strategieën die de rookwarenindustrie typeerde. In een notendop: verslaving in stand houden en gezondheidsrisico's bagatelliseren."  -  Commentaar Trouw

2500315 Trouw - Oorverdoving   -  "Dat is toch raar? Als je bij mij komt, wil ik je volledige aandacht. Mensen zitten soms zo in hun eigen wereld. Niet alleen jongeren, er komen hier ook ouderen met een headset op. Alsof ze bij een pakketpunt denken: jij hebt niets nodig van mij, jij hébt juist iets van mij. En daardoor vinden dat ze mij geen aandacht hoeven geven. Voor velen is het bordje trouwens wel een eyeopener."  -  Orkun Acincy citeert Ruben van der Ham van Domstad Pakket Service, die met een bordje op de balie 'oorwormen' waarschuwt dat ze niet worden geholpen.

250315 Trouw - Het middenveld  -  "Schlesinger waarschuwde tachtig jaar geleden dus al dat het liberale leerstuk van de zelfredzaamheid de burgers 'laag voor laag' zou beroven van 'beschermend sociaal weefsel'. Dat leverde in het elfde uur een woede op die hen vatbaar zou maken voor de autoritaire verleiding. De historicus meende dat de vrije democratie haar basis moest hebben in de middenklasse en in liefde voor verscheidenheid die een dam zou opwerpen tegen dogmatisme."  -  Hans Gosliga laat in zijn column Arthur Schlesinger aan het woord.

250315 Trouw - Principiële partijen  -  "Voor de drie coalitiepartijen was het bovendien onaantrekkelijk de hakken in het zand te zetten. Uit een peiling van RTL Nieuws bleek eerder deze week dat een ruime meerderheid van hun kiezers vóór de Europese defensieplannen zijn."  -  Niels Markus over premier Schoof en zijn kabinet.

250315 LC - Lezen in de marge  -  "Kijk eens in de weggeefboekenkast en pak een beschimmeld jeugdboek uit de jaren 50 of een beduimelde bloemlezing met aantekeningen in kleurpotlood erin. Ga naar je oma en lees wat zij 40 jaar geleden las. Je krijgt er misschien geen geschenk bij, maar de kans op een hoogstpersoonlijke ontdekking is groter."  -  Joost Oomen in zijn column Jubel.

250314 Trouw - Lenen van de toekomst   -  "Sterker nog: wat haar betreft kan de Tweede Kamer hier een puntje aan zuigen. "Dit zijn mensen uit alle lagen van de bevolking, uit heel Nederland, die hun mening delen, naar elkaar luisteren en niemand op de persoon aanvallen." Als zij dat kunnen, als semi-willekeurig uitgepikte burgers, "kunnen politici dat toch ook?" "  -  Maarten van Gestel citeert in zijn artikel Ernestine uit Delft, deelnemer aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat.

250314 Trouw - Lenen van de toekomst   -  "Principiëler is de vraag of we de rekening van extra defensie-uitgaven moeten doorschuiven naar toekomstige generaties. Huidige generaties hebben defensie verwaarloosd en geprofiteerd van het vredesdividend. Dan ligt het voor de hand dat zij de rekening grotendeels betalen."  -  Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de VU, opinieert.

250314 Trouw - Vrouwonveiligheid   -  ""In het uitgaansleven snappen ze dat al heel lang. Het deurbeleid van veel nachtclubs is erop gericht dat er altijd meer vrouwen binnen moeten zijn dan mannen. Clubs weten dat dat voor een goede sfeer zorgt. Als mannen gaan domineren, wordt die sfeer sneller grimmig, wat tot onveilige situaties kan leiden voor iedereen."  -  Roelant Frijns citeert in zijn artikel over buitenruimte Krista Schram; zij onderzoekt voor de Hogeschool InHolland publiek vertrouwen in veiligheid.

250313 Trouw - Verweggistan bestaat niet   -  "Onze verre naaste zou dicht bij ons moeten staan. Dat moet zich ook vertalen in financiële steun. Op kleine schaal gaat dat via bijvoorbeeld collectes of giften. Op grote schaal moet de overheid haar rol blijven pakken."  -  Opinie van Chris Stoffer, fractievoorzitter van de SGP in de Tweede Kamer. 

250311 Trouw - Drukte, beeldscherm, luistercrisis   -  "Toen hij in 2021 als ombudsman begon, viel Ramlal steevast iets op: het computerscherm is letterlijk en figuurlijk tussen mensen in komen te staan. Daardoor is de papieren werkelijkheid van ambtenaren dikwijls een andere dan de praktijk waarin mensen leven.  ...  Maar er is nog iets opmerkelijks: zet je de partijen bij elkaar aan een tafel als deze en laat je ze rustig en aandachtig in elkaars ogen kijken en met elkaar praten, dan is de oplossing vaak dichterbij dan je denkt."  -  Somajeh Ghaeminia interviewt Munish Ramlal, ombudsman van Metropoolregio Amsterdam, in de rubriek Zachte krachten.

250311 Trouw - Niemand buiten de boot  -  "We zijn het verleerd om samen te dromen van een land waarin iedereen floreert. Als we elkaar nu nog weten te vinden, dan vooral om samen te schelden op de schuldige.  < >  Samenleven is een vaardigheid die je kunt verliezen. En het eerste dat sneuvelt is ons vermogen om een goed gesprek te voeren, juist als je het grondig met elkaar oneens bent."  -  Opinie van Evert Jan Ouweneel, cultuurfilosoof en strategisch directeur binnen het Leger des Heils.

250305 Trouw - Terug naar samen   -  "Ik denk dat dit is hoe het werkt: als mensen teleurgesteld zijn in het functioneren van de concrete lokale gemeenschap, als er geen woningen zijn, de zorg hapert, het onderwijs wankelt, de bus niet meer rijdt en het bejaardenhuis niet meer bestaat, dan zoeken zij hun heil in de abstracte gemeenschap: het onbevlekte volk dat door anderen wordt ondermijnd."  -  Stevo Akkerman, essay. 

250305 Trouw - Raad van State kritiseert zwabberbeleid  -  "Met andere woorden: klimaatbeleid is bij uitstek niet gebaat bij kabinetten die verschillende stempels drukken, afhankelijk van de ideologie."  -  Janne Chaudron schrijft over de kritiek van de RvS.

250222 LC - Duistere digitale drijfveren  -  "De digitale publieke ruimte, ooit bedoeld als een plek van gezelligheid en interactie, is verworden tot een door winst gedreven omgeving waarin polarisatie en extreme berichten de boventoon voeren."  -  Te gast is Willem Bantema, Lector Bestuur en Veiligheid in een Digitaliserende Samenleving aan de Thorbecke Academie van NHL Stenden Hogeschool.

250222 Trouw - Column Hans Gosliga  -  "Trump bedrijft, net als andere populisten, instinctmatig politiek; hij wordt noch gedreven door ideologie, noch door enig gevoel van rekenschap voor de gevolgen. Precies daar, tussen instinct en rationaliteit of overtuiging, tekent zich de bijna onoverbrugbare kloof af tussen populisten en traditionele politici. ... Het meest opvallend in het Kamerdebat deze week: de as GroenLinks-PvdA-VVD die zich aftekende in een onverzettelijke houding tegenover Rusland als agressor, tezamen met het begin van een isolement van de PVV."

250219 LC - Vertrouwen in de Zuidas  -  "Ter voorbereiding sprak ze met een jonge vrouw die op de Zuidas werkt. 'Ik stelde de naïeve vraag of mensen daar werken uit passie voor het recht. Natuurlijk niet. Het gaat om winnen en verliezen. Het gaat om geld binnenhalen." "  -  Wilfred Takken tipt de dramaserie De F*ckulteit, waarover hij sprak met hoofdrolspeler actrice Julia Akkermans.

250219 LC - Vertrouwen in consultancy  -  "Wat ik overigens grappig of ironisch vind is hoeveel de consultancy lijkt op acteren: wie het narratief beheerst, is de dominante partij. In feite verkopen consultants gewoon verhaaltjes, maar dan superieur verteld. ... Verbazing, om niet te zeggen verbijstering, is mijn grootste drijfveer. Het is een tijd van onvervalst opportunisme, gemengd met onwaarschijnlijke stompzinnigheid. En onze voorstelling, hoe goed ook, zal daar niet veel aan veranderen."  -  Margriet Prinssen schrijft over de tiende voorstelling van De Verleiders, met consultancy als onderwerp. Zij citeert in haar artikel theatermaker Tom de Ket.

250219 LC - Vertrouwen in regering  -  "Dit is niet de regering van de hoogopgeleiden. Op de meeste partijen in dit kabinet hebben zij niet gestemd, en toch gaan die het beleid bepalen. En door de politieke kleur van het kabinet bestaat dat beleid uit thema's die niet de thema's van veel hoogopgeleiden zijn."  -  Rutger van der Meij schrijft over het naar elkaar toegroeiend lage regeringsvertrouwen van hoger en lager opgeleiden. Daarbij citeert hij politicoloog Tom van der Meer, die een verklaring geeft.

250221 Trouw over Duurzaamheid & Economie  -  "Het is daarom in het belang van bedrijven om circulair te gaan denken en werken, schrijft het Planbureau. Nu zijn de circulaire bedrijven in de minderheid. Hekkert: "Onze hele kapitalistische economie is erop ingesteld om mensen te verleiden zoveel mogelijk spullen te kopen." "  -  Hans Nauta schrijft in zijn artikel over materiaalverslaving en citeert daarbij Marco Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving.

250218 Trouw - Opinie  -  "Onze economie groeit nog door sectoren die de schade van groei moeten repareren, zoals zorg en sociale zekerheid. Buiten ons land creëren we burn-out van grondstoffen en het klimaat. Het publieke debat is vermoeid, overprikkeld en gericht op bijzaken. ... Toch ben ik hoopvol. Onrealistische verwachtingen van de overheid worden ontmaskerd. Eerder vroeger dan later, door een mondiale handelsoorlog en strijd om grondstoffen. Dan komt ruimte voor een cirkel naar boven. Initiatief vanuit burgers en het maatschappelijke middenveld. ... Bij gebrek aan een politieke kapitein keert de wal het schip."   -  Jan Pieter Verweij, directeur Chris en Voorkom.

250215 Trouw over Duurzaamheid en Natuur  -  "Nee, we doen het al, en het is mijn taak om dat te laten zien. Om te zorgen dat On the Move to een beweging wordt. En dat er allemaal mensen op de wagen springen en dat het straks een hele trein wordt." -  TV tuinman Lodewijk Hoekstra wil inspireren en laten zien dat 'natuurinclusief' al in ons midden is.

250213 Trouw over Religie en Filosofie  -  "Zowel kerken als musea en bibliotheken zijn in deze tijd op zoek naar een nieuwe positie en maatschappelijke functie. Ze zijn er niet meer alleen puur voor het geloof, de kunst of de boeken. Ze zoeken de verbinding met verschillende groepen in de samenleving en zien zichzelf steeds meer als de facilitator van ontmoetingen."  -  Somajeh Ghaeminia citeert theoloog Bastiaan van den Berg, die bibliotheken bekijkt als ontmoetingsplaats.

250211 Trouw over Religie en Filosofie  -  "Het sociale weefsel dat we hebben, waar verbinding is, nieuwsgierigheid om het gesprek te blijven voeren, ook al kun je het met elkaar oneens zijn, dat wordt aangetast. Er worden vijandbeelden gecreëerd. Kloven worden steeds groter gemaakt." -  Somajeh Ghaeminia citeert directeur van Vereniging NOV Aait Bali, in een artikel over onze goudmijn aan vrijwilligers, te midden van een afnemende nieuwsgierigheid van mensen naar elkaar.

250210 Trouw over Ongelijkheid  - "De rijken zijn in Nederland nog rijker dan gedacht."  -  De titel die Koos Schwartz boven zijn artikel zet, met als een van de conclusies dat ook de kloof tussen rijk en arm groter is dan tot nu werd verondersteld. 

250208 LC - Wetenschapsweerstand  -  "De usual suspects zijn de wetenschap, de journalistiek en de rechterlijke macht. Het zijn stuk voor stuk kennisbronnen die op verschillende manieren het politieke speelveld begrenzen. De politiek is sterk geneigd om die grenzen op te duwen."  -  Politicoloog Alyt Damstra, hoogleraar aan de UvA en onderzoeker bij de WRR. Ze is gepromoveerd in de politieke communicatie en bekleedt aan de UvA de leerstoel Kennis en strategische beleidsadvisering. Binnen de WRR verkent ze de rol van wetenschappelijke kennis in het beleidsproces.

250207 Trouw rubriek Heft in eigen hand  -  "Lezen is voor kinderen zo belangrijk. En de leesvaardigheid in Nederland gaat achteruit. Waarom halen ze dan juist de boeken weg?"  -  Marloes Van der Loo, een van de initiatiefnemers voor een kinderbibliotheek in Aarle-Rixtel, omdat de lokale bibliotheek werd vervangen door een afhaalpunt.

250215 LC - Bubbelscholen  -  "Een dialoog voeren helpt namelijk om een breder perspectief te krijgen op wat er speelt in de wereld. En om verantwoordelijkheid te dragen voor jouw eigen standpunt ten opzichte van de ander. Wat jij vindt, raakt de ander. ... Na de middelbare school kruip je toch langzamerhand je bubbel in, ga je meer en meer om met gelijkgestemden. Dus hier zul je het moeten leren."  -  Joke van Balen, die uit onderzoek concludeert dat school dé plek is op aan persoonsvorming te doen, en ook dat dit onvoldoende gebeurt.

250205 LC - Greenpeace Nederland neemt even gas terug  -  Na de gewonnen rechtszaak tegen de staat der Nederlanden, leunt Greenpeace even achterover. Niet uit tevredenheid, maar om geen verdere polarisatie in de hand te werken, meldt directeur Andy Palmen. Maar spijtig is het dat rechters maar al te snel de schuld krijgen van wat de staat laat liggen. De rechter toetst aan de wet, niet meer en niet minder. Het kabinet is voor 100% verantwoordelijk voor de stand van zaken in het stikstofdossier.  Voor Greenpeace is dit een werkbaar strijdtoneel, naast bijvoorbeeld tot de verbeelding sprekende acties op volle zee. De missie blijft onverminderd een groene wereld.

250203 Trouw - Daklozen kijken  -  Cindy Cloin schrijft in de verdieping over orgaandonatie. En over het onderzoek van Gert Olthuis van het Radboud UMC, die het verloop van honderden donatiegesprekken tussen ic-artsen en nabestaanden onderzocht. De nieuwe donorwet geeft meer duidelijkheid. Daarin betekent geen registratie hetzelfde als geen bezwaar. Maar daarnaast is het belangrijk of de overledene er thuis met familie over heeft gepraat. Het afscheid na overlijden zal bij donatie relatief kort zijn; na vijf minuten wordt de overledene naar de OK gebracht. Maar na het intermezzo van de ingreep kan het afscheid worden hervat. 

250203 Trouw - Verder kijken dan je neus lang is  -  In de rubriek Heft in eigen hand laat Merijn van Nuland laat Nadèz-da Broshuis aan het woord. Zij is islamitisch theoloog en doceert aan de Hogeschool van Utrecht diversiteit. Daarbinnen heeft ze expertise in moeilijke gesprekken opgebouwd, uitmondend in een trainingsmodule voor achtereenvolgens docenten en studenten. De bubbelsamenleving vangt mensen in de fuik van het eigen gelijk. Praten buiten de fuik wordt verstikt en daarna dooft ook de interesse in het buitenfuikse leven. Gaza, vaccinaties, regenbogen, vliegvakanties, meer dan genoeg botsautootjes. Een dag waarop gelovigen uit meerdere religies hun overtuiging verwoorden, helpt dan. Een studente ontwaart zelfs vergelijkbare spijswetten bij Jodendom en Islam. Broshuis hoopt op inspiratie voor onderling gesprek. Want daar begint het.

250201 Trouw - Werkloos, dakloos, thuisloos  -  Hans Gosliga beticht de VVD van Sinterklazisme. Zoals Wiegel vroeger Den Uyl aanviel - Sinterklaas bestaat! Daar zit-ie! -, zo wil de VVD nu de middenklasse beter honoreren, maar dat geld weghalen uit de potten voor sociale uitkeringen en ontwikkelingssamenwerking. De Franse filosoof Montesquieu, die de moderne democatie uitvond, pleitte tegen een groot verschil in inkomen en rijkdom. Zij die goed verdienen, zouden ook financieel oog moeten hebben voor het algemeen belang. De werkelijkheid is dat de 'hardwerkende Nederlander' ook een minder verdienende Nederlander is geworden. De inzet van kapitaal loont, niet de inzet van arbeid.

250201 Trouw - Werkloos, dakloos, thuisloos  -  In Trouw het geschreven portret van vier arbeidsmigranten, die na hun werk ook hun onderkomen, hun adres en in de meest schrijnende gevallen hun papieren identiteit verloren. Ze leven op straat en/of in opvanglocaties, die er onvoldoende zijn. Gemeenten zijn hiervoor verantwoordelijk, maar daklozen zijn er steeds meer en de regels zijn ingewikkeld. Sommige verantwoordelijke werkgevers en uitzendbureaus laten steken vallen en overtreden daarbij de wet.

250130 Trouw - Urgenda schrijft scenario voor landbouw  -  Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, claimt niet de perfecte oplossing. Maar zo is er tenminste beweging. Effecten, keuzes, visie, scenario, doorrekening, van de functies van landbouwgrond waaronder het produceren van voedsel. Bouwsteen voor de discussie, gebaseerd op gesprekken met ongeveer 40 instanties van allerlei disciplines. Het gesprek op gang brengen, laten zien dat het anders kan en dat ook onderbouwen, met daarbij de kanttekening dat het urgent is. Nederland kan zichzelf best wel bedruipen met gezond voedsel, en dat zonder kunstmest en gif. Minder vlees, minder veevoer, meer plantaardig. Wel moeten de koppen bij elkaar. Het zou fijn zijn als iedereen in de keten van het voedselsysteem een beetje meewerkt, merkt Minnesma eufemistisch op. Het wel of niet importeren van producten is meegenomen, wat laat zien hoe ingewikkeld het is. Urgenda gaat een pilot doen met een aantal boeren. Centrale trefwoorden: meer biologisch, minder verspilling, gezondere producten in de supermarkt, meer biodiversiteit. 

250124 Trouw - Graag een scheutje Afrika  -  Somajeh Ghaeminia schrijft over Daniël Grmazion, die stelt dat we meer Afrika nodig hebben. Meer wij en minder ik. Als 2-jarige kwam hij met zijn ouders uit Eritrea en groeide op in Spangen, een wijk in Rotterdam-West. Regelmatig moet hij situaties van ethnisch profileren ondergaan. Al is zijn insteek diplomatiek en verbindend, groeiende frustraties maken toch dat hij een meer directe toon aanslaat. Vooral in politiek en media ziet hij discussies vanaf de flanken. Hij focust zich nu meer op de gematigde middengroep, die meer verbonden is. Dan nog ziet hij in Nederland een individuele samenleving in een dwangbuis van geld, doelmatigheid en regels. Op rondreis door Afrika zag hij gemeenschapszin, vertrouwen en zelfredzaamheid. Daar kunnen we iets van opsteken.

250124 Trouw - Verbinding door ontmoeting  -  Somajeh Ghaeminia vraagt zich af wat er nodig is, om in verbinding te blijven. Ze ziet en ervaart hoe niet-standaard-Nederlanders op afstand worden geplaatst. Ze vraagt zich af waarom het verhaal van de een de ander niet meer boeit. Het antwoord heeft ze ook opgezocht. We zijn een contactarme samenleving geworden. De inrichting van maatschappij en openbare ruimte is steeds minder gericht op ontmoeting. En elkaar ontmoeten is nodig, om elkaars verhaal te horen en in te zien dat we meer op elkaar lijken dan we denken. 

250123 Trouw - Burgerberaad  -  Louise Boelens is actief binnen burgerberaden, onder meer als gespreksleider Nationaal Burgerberaad Klimaat. Deelnemers nemen vaak een positieve indruk mee terug van een burgerberaad. Verschillen ervaren in persoonlijkheid en visie, nadenken over wat er zoal gezegd wordt, zoeken naar een gedeelde en gezamenlijke oplossing, betrokkenheid bij het vervolg, nieuwe connecties en meer begrip en vertrouwen, onderling en tussen burger en overheid. Vaak werkt het beter dan door de overheid gestuurde participatie. 

250121 Trouw - Inkomensdoelgroepen  -  Irene van Staveren schrijft in haar column dat politici hun inkomensdoelgroepen grra vaag houden; dat debatteert namelijk wat soepeler. Maar wat zijn nu precies die groepen, zoals het volk, of de middeninkomens? Ze pleit voor duidelijkheid, voor concrete benamingen. Bijvoorbeeld de doelgroep van bewoners in tochtige huizen die geen isolatgie kunnen betalen. En daar dan natuurlijk ook iets mee doen: een doelgroepsubsidie voor woningisolatie. 

250121 LC - De bulten van de kameel  -  Deze bulten vallen wekelijks op de dinsdag en de donderdag. Ga  als het even kan ervoor zitten, erachter of ertussen. Of ernaast, wat op een kameel met wat extra voorzieningen prima kan. Minister Madlener roept op tot vrijwillige spreiding van het weggebruik. Want ook door wegwerkzaamheden zal het eerder drukker worden op dins- en donderdagen dan andersom.

250121 LC - Algoritmische vrijheid  -  Hendrik Atze van Doezum toont de verandering van het begrip vrijheid van meningsuiting. Filosofen als Voltaire en Kant verbonden het met waarheid, redelijkheid en kennis. Maar de hedendaagse Musks en Zuckerbergen vertalen het begrip in het kopen van politieke macht en invloed, het toelaten van non- en desinfo en het sturen en bepalen van het actuele nieuws.

250116 Trouw - Zoeken naar mensen in de marge  -  Dat is wat Trouw deed in Utrecht en Lelystad. Mensen zoeken die te druk zijn met overleven om mee te doen. Herkomst niet Nederlands, 55 plus, praktisch geschoold, weinig inkomsten, weinig vertrouwen. En voor een groot deel buiten de samenleving. Inloopkamers, buurtkamers, buurthuizen: plekken waar het contact voor sommigen begint, met dank aan allerlei vrijwilligers. Maar niet iedereen wil meedoen. Polarisatie, criminaliteit, discriminatie, stigmatisering: dat zijn factoren die mensen uit elkaar drijven en buiten de samenleving duwen.

250115 Trouw - Laura van Baars vraagt  -  En neemt de term arbeidsmarktparadijs in de  mond. Beantwoorders zien slechts op de korte termijn denkende renteniers, een paradijs alleen voor hoogopgeleiden, een verdwenen sociaal utopia en politieke navelstaarders. 

250115 Trouw - Beter leven, meer vertrouwen  -  Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (Ser) ziet een vertrouwensprobleem tussen burgers en politiek / bestuur. Veel burgers vinden dat de overheid onvoldoende voor ze opkomt. Signalen van een grote sociale ongelijkheid zijn er te over; daarbij worden deze verschillen eerder groter dan kleiner.. Onvermijdelijke transities worden dan al snel als bedreiging gezien, in plaats als een kans. Geef iedereen de kans mee te doen, Stel gezondheid en preventie centraal. Investeer in huisvesting en onderwijs. Weeg kosten en baten ook over een langere termijn. Maak ondernemen aantrekkelijker, binnen een duurzaam perspectief.

250113 LC - Van Greenpeace naar KPMG  -  Die overstap maakte Faiza Oulahsen begin 2024. Ze werkt nog steeds aan de de grootste omwenteling van de laatste tijd, de energietransitie. Ze denkt en werkt nog steeds als campagnevoerder. Het lijkt op schaken. Maar waar ze vroeger als activist de deur opentrapte, daar gaat ze nu naar binnen om bedrijven verder te helpen naar een groenere bedrijfsvoering. Een studie politicologie heeft haar geholpen om het machtsgebouw te doorgronden. Daarmee opende zich de poort om invloed uit te oefenen. Wat kan er beter en hoe kan ik dat bereiken? Daarbij zijn er veel relevante spelers: overheid, bedrijven, politiek, media, activisten. Op de achtergrond: de droge hete zomer van Marokko, die haar de noodzaak van verduurzaming bijbracht. En twee zware en extreme maanden in een Russische cel, die haar helpen te relativeren bij tegenslag.

Belangrijkste reden om aan dit artikel te refereren: niet alleen het delen op zich is een drempel tegen strijd en oorlog. Ook de mogelijkheid om invloed uit te oefenen, als onderdeel van het delen, kan bijdragen aan een meer duurzame vrede. 

250104 LC - Hoopvol commentaar  -  Maarten Pennewaard ziet dat op de werkvloer veel mensen de juiste dingen doen, in tegenstelling tot sommige kopstukken in de lands- en wereldpolitiek. Daarnaast meldt hij een perspectiefrijk onderzoek van de Triodosbank. Inmiddels staat een meerderheid achter een transitie naar een klimaatneutrale, circulaire en inclusieve samenleving. Daarbij is een significante minderheid al voldoende om zo'n transitie te laten beginnen. Daarbij hanteert de Triodosbank het begrip 'kantelpunt': een groep is al bezig en de volgende groep heeft plannen. Dat rond een kantelpunt polarisatie de kop opsteekt, moet dan ook niet per se negatief worden beoordeeld. En een kantelpunt aan de basis laat ook politici niet onberoerd.

Laten we dat afspreken: de politiek kantelt mee, of loopt vast. Nog één ding: het commentaar spreekt ook van mensen die in stemhokjes impulsieve dingen doen. Daar geloof ik niet in; ze zijn niet gek, zoals het commentaar ook benoemt. De kiezer leert van de politiek hoe je een compromis sluit. De hedendaagse politiek werkt polariserend en de kiezer stemt dan ook polariserend. De diplomatie die uiteindelijk tot een compromis moet leiden, blijft meestal buiten beeld. Radiostilte, the sound of silence. En dat terwijl de diplomatieke fase misschien wel de meest leerzame is.

In dezelfde krant staat een uitgebreid artikel over het onderzoek van de Triodosbank. Er is onderzoek gedaan naar 5 transities: energie, grondstoffen, voedsel, maatschappij en welzijn. De laatste twee raken aan 'delen' , en dan vooral de beoogde grotere maatschappelijke cohesie. De eerste drie zien vooral op duurzaamheid. De connectie met het duurzaam delen  van nonpolipar is dus in beeld, al had ook 'delen' als afzonderlijk transitiedoel genoemd mogen worden.

250111 Trouw -  Polarisatie als frame  -  In de brief van de hoofdredactie, vroeger vaak aangeduid als 'commentaar', gaat het over een reflectie op het journalistieke werk. Samen met gast Sara Polak van de universiteit Leiden, sprak de redactie over polarisatie, framing en het 'politieke spel'. Realiseer je dat polarisatie ook een frame is, zo wierp Polak de knuppel in het redactionele hoenderhok. Ook de roep om een bruggenbouwer veronderstelt minimaal twee tegenovergestelde  partijen. De redactie steekt de hand in eigen boezem. Goede journalistiek betracht hoor en wederhoor, maar elke kracht kan ook een valkuil worden, in dit geval die van de polarisatie. Daarbij zijn er politieke en maatschappelijke tendensen om ook de journalistiek in een van de polen te manoeuvreren. De redactie eindigt met een vraag. Welke rol vindt u het best bij ons passen?

Even daarvoor valt al een antwoord te lezen. Misschien niet meer op voorhand verslag doen als ware het een wedstrijd. Misschien meer het gesprek faciliteren, waarbij argumenten worden gedeeld en beluisterd op basis van oprechte nieuwsgierigheid naar wat jou en anderen beweegt. Zoiets ja.

241224 LC - Circulaire economie  -  Volgens Bas van Eijck is dit de enige juiste weg. En hij kan het eten, want is Speciaal Regeringsvertegenwoordiger Circulaire Economie. Helaas moet hij zwaar tegen de stroom oproeien, al was het maar omdat hij door de vorige regering is aangesteld. Interessante invalshoek: hij komt graag in kringloopwinkels, want dat zijn al kleine circulaire werelden. Hij stipt de sfeer aan die daar heerst: de deelfactor is er hoog, zoals ik het dan maar vertaal. De slotzin van Bas uit het interview citeer ik woordelijk. "Maar uiteindelijk moeten we samen ergens heen.'

Lees mijn reactie maar tussen de regels door.

241231 Trouw - De trend deugt  -  Abdelkader Benali ziet die trend in acceptatie van meerstemmigheid en diversiteit. Ruimte voor minderheden, voor de ander. De wereld, een land, een stad, een straat, een huis is leefbaar als iedereen die er woont zich er thuis mag voelen. Hij vertelt van een gezinsbezoek aan het Alhambra, dat ooit werd gebouwd in een multiculturele samenleving. Vanwege zijn diversiteit kraakte deze smeltkroes in zijn voegen, bevattelijk als ze was voor fundamentalisme van buiten.

De trend wijst de goede kant op, stelt Abdelkader Benali. Hij gaat het in elk geval anders doen in 2025. Niet meer schieten uit de heup, maar hoe dan wel? Dat hangt van de situatie af. De positieve trend die ik in zijn verhaal ontdek, is dat er goede voorbeelden (geweest) zijn van multiculturele diversiteit. Laat ik het met hem eens zijn, want het begin is er. We weten hoe het anders kan.

241224 Trouw - Stille fakkeloptocht sterft aan meningitus  -  Tinus Kanters en Hans Matheeuwsen, organisatoren van de jaarlijkse fakkeltocht voor vrede op kerstavond in Eindhoven, zien er dit jaar vanaf. De druk van mensen die meningen willen uiten en een boodschap willen uitdragen tijdens de tocht wordt te groot. Dit terwijl de tocht juist in het teken wil staan van verbinding en verdraagzaamheid. De waan van de dag kan daarom niet aan de orde zijn.  Het gaat er juist om dat heel verschillende mensen en meningen samen oplopen voor vrede. Matheeuwsen pleit voor herbezinning. Voor hem zal het in elk geval een melancholische kerstavond worden.

Hier gaat iets niet helemaal goed. Of moeten we misschien twee woorden omwisselen? 

241223 Trouw - Stilte is niet het antwoord  -  Roeselien Wekker pleit voor radicaal genuanceerd denken. Middel om de politiek een handje te helpen, door als het stille midden zelf kleine stappen te zetten. Zij citeert filosoof Bart Brandsma, die vindt dat polarisatie nodig is voor democratische groei. Maar politieke polarisatie mag niet ontaarden in sociale polarisatie. Polariseren en de balans zoeken, daar gaat het om. Roeselien oppert om te beginnen bij jezelf. Zelfinzicht is de basis voor radicaal genuanceerd denken. daarachter ziet ze het decor van een collectief bewustzijn; in essentie zijn we allemaal met elkaar verbonden.

Alleen politieke polarisatie: prima. Maar politieke polarisatie en sociale polarisatie worden al in de politiek zo verknoopt, dat er een funeste voorbeeldfunctie van uitgaat. De vergiftigende werking hiervan blijft zo langzamerhand niet meer beperkt tot een enkele politieke vleugel, maar krijgt breder vat op de samenleving. Het stille midden zal er dan ook een harde dobber aan hebben. Daarom zal er ook iets moeten gebeuren op het politieke toneel.

241223 Trouw - De responsieve rechtsstaat  -  Arnt Mein en Haadiya Hendrix, beiden van de Hogeschool van Amsterdam, pleiten voor een meer responsieve rechtsstaat, in plaats van de bureaucratische rechtsstaat die Nederland volgens hun onderzoek vaak blijkt te zijn. Na de toeslagenaffaire concludeerde de Staatscommissie rechtsstaat dat de Nederlandse staat niet het beschermend schild voor burgers was geweest. In een van haar aanbevelingen pleit de commissie ervoor om het rechtsstatelijk kompas binnen de Nederlandse ambtelijke gelederen te versterken. De in Nederland verblijvende Syrische vluchteling Mazen al-Hamada noemen beide onderzoekers als schrijnend voorbeeld van hoe het bureaucratisch fout kan gaan. Al-Hamada raakte verstrikt in regelgeving, belandde op straat en zijn dode lichaam is nu gevonden in de Sednaya gevangenis. Beginselen van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid leiden al te vaak tot een strikte ambtelijke benadering, waar maatwerk op zijn plaats was geweest, stellen beide onderzoekers.

Het lijkt mij goed om alvast aan de responsieve en de bureaucratische rechtsstaat nog een paar staatsvormen toe te voegen. Als eerste is daar de bureautocratische rechtsstaat. Er is hierbij een praktische ambtelijke werkwijze ontwikkeld die niet meer voldoet aan wettelijke regels, waarbij met name beginselen van rechtszekerheid in het geding raken. Ambtenaren zijn hierbij niet welbewust juridisch aan het schipperen; de afwijkende werkwijze is, wel of niet geleidelijk, meestal ontstaan op praktische gronden en is onderdeel geworden van de werkcultuur. Daarbij ontstaat gemakkelijk de gedachte dat de eigen werkwijze rechtmatig is, want 'zo doen we het altijd al'. Dit kan vervolgens leiden tot de nog verder afglijdende bureautotalitaire rechtsstaat. Hierbij is de praktische ambtelijke werkwijze de maat der dingen geworden. Deze werkwijze wordt dan ook als onaantastbaar enmet inzet van veel middelen verdedigd.  Hierbij worden vaak oneigenlijke egelstellingen met politieke trekjes betrokken, drempels opgeworpen, ontmoedigingsstrategieën gevolgd en politieke tactieken ingezet, waarbij  niet zelden 'macht beschermd wordt door macht'. 

241218 Trouw - Beste tijd voor kerst  -  Marjolein van Heemstra schrijft en theatert. Ze was bang voor een conflict tussen de kerstgedachte en de harde realiteit. Totdat ze her en der zomaar bijzondere allianties zag ontstaan. Ze beschrijft het als het spannen van touwen, die verbinding geven. Is het een tegenbeweging, of juist een logisch alternatief naast een maatschappij van niet- verbinding? Culturen zonder vertrouwen verliezen de potentie om problemen de baas te worden. Nieuwe allianties kunnen dat voorkomen, vanuit het besef dat we elkaar nodig hebben. Het antwoord ziet Marjolein in compassie.

De touwen in het artikel van Marjolein zijn permanent, ook als de voorafgaande actie tijdelijk was. Ze veronderstelt dat het gezamenlijke van de actie tot een langer blijvende vorm van verbinding leidt. En dat is geen gekke gedachte, die dan ook in het gedachtengoed van nonpolipar  belangrijk is.

241218 Trouw - Veel wereldproblemen hangen samen  -  Het biodiversiteitspanel van de VN komt in Adventstijd met de boodschap dat we ons leven anders moeten gaan leven. Het goede nieuws is dat alle landen van de VN de rapporten hierover hebben onderschreven. Honger, ziekten, klimaatproblemen, watervervuiling en verlies van biodiversiteit: ze hangen nauw met elkaar samen. Het slechte nieuws is de praktische vertaling naar een aanpak. Het lukt bijvoorbeeld nog niet erg om de afname van het aantal soorten om te buigen. de biodiversiteit holt achteruit. Overheden, bedrijven en burgers moeten samen aan de bak. Burgers in de rijke landen mogen zichzelf opnieuw gaan uitvinden: meer plezier maken met minder rijkdom. De heilige koe van de economische groei moet daarbij het veld ruimen. Het is niet houdbaar, zonder de rest van de wereld geweld aan te doen.

Ook een vorm van (nog niet) delen, zeggen we maar weer eens.

241218 Trouw - Record aan oorlogen sinds WOII  -  De Universiteit van Uppsala houdt het bij en de conclusie stemt tot droefheid. Het aantal oorlogen waar staten bij zijn betrokken is nu op het hoogste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog. Wat moeten we daar verder van zeggen? Goed dat het wordt bijgehouden, dat in elk geval. En wat voor individuen geldt, gaat ook op voor staten. Ook zij kunnen zich beter toeleggen op delen, dan op nemen met geweld.

241216 Trouw - De stille wandeling  -  De organisatoren van de vredeswandeling maken het mogelijk om samen te wandelen, zonder voor de ene partij en tegen de andere partij te zijn. Geen leuzen, geen spandoeken. De enige keuze is die van medemenselijkheid, het zoeken van wat ons verbindt in plaats van wat ons scheidt. De wandeling van het stille midden, die zich maar al te vaak overschreeuwd voelt door polariserende standpunten. Samen wandelen en alleen maar willen dat oorlog en geweld stoppen.

241125 Trouw - Groene verleiding  -  Ed Stibbe en Marjolijn Meynen pleiten in hun boek Duurzame verleiding voor het hanteren van de stroopkwast. Daar vang je meer vliegen mee dan met azijn. Ik gebruik mijn eigen woorden, maar als ik vertel dat beiden uit de reclamewereld komen, wordt het ongetwijfeld duidelijker. Hel en verdoemenis preken over de klimaatcrisis werkt averechts. Vooral de overheid wordt nogal eens als drammerig ervaren. Een voorbeeld. Om het vliegen af te remmen kun je beter je eigen land aanprijzen dan reclame voor vliegvakanties aan banden leggen. Voor je het weet ben je de grote betuttelaar. 

Een waarheid als een koe, die strategie van duurzame verleiding. Maar wat is in een naam? Ons huis is verduurzaamd volgens het ADeM-principe. ADeM staat voor Aantrekkelijk, Duurzaam en Motiverend. Van hetzelfde duurzame laken een pak. 

241119 Trouw - Van minderheden naar De Ander  -  Onderzoek van Nuance door Training en Advies en Transgender Netwerk laten het zien. Versterking van haat tegen Joden, moslims en transgenders werkt identiek, ook in de wijze waarop ze de democratie aantasten. Als intolerantie eenmaal genormaliseerd is richting de ene groep, gebeurt het ook gemakkelijker richting andere groepen. Ook de stappen in het proces zijn herkenbaar: van wij/zij naar zij als buitenstaander, gevolgd door ontmenselijking resp. demonisering. De morele paniek die dit oproept leidt tot intimidatie en mogelijk zelfs geweld. Democratisch gelijkwaardig en vreedzaam overleg is dan uitgesloten. Bewaak dus je gedachten en je tong en praat met elkaar.

Dit is oorlog en vrede op vooralsnog Madurodamse schaal. Maar de mechanismen zijn niet zelden vergelijkbaar. Daarnaast brengt deze haatversterkende verschijnselen betonrot in de democratie met zich mee. En hoe lastig de klus ook mag zijn, de renovatie van het Binnenhof is waarschijnlijk gemakkelijker dan het herbouwen van een ingestorte democratie.

241111 Trouw - De Nieuwe Vredesbeweging  -  Namens deze beweging zoeken Jakob de Jonge en Eline van der Kaaden naar meer vredelievende wegen om conflicten op te lossen dan het voeren van oorlog.  Maar in de praktijk zagen en zien ze alleen de militaire aanpak. We wentelen ons in comfort en gezapigheid. Oorlog is voor ons geen bloederige herinnering meer, maar een potje gewapend schaken, waarbij uiteindelijk Rusland schaakmat gezet moet worden. Waarom niet meer doen met vredesinitiatieven? Waarom geen dialoog? Er zit veel hypocrisie in de westerse samenleving, terwijl voor de weg naar vrede juist een onbevooroordeelde blik nodig is.

Besef doet ertoe. Instelling doet ertoe. Taal doet er toe. Dialoog doet ertoe. Als de ene partij in het conflict het bestaansrecht van de andere partij met woorden en wapens bestrijdt, is de route naar vrede ontmoedigend lang en onzeker. Nonpolipar pleit in alle omstandigheden voor delen. Dat kan altijd, zelfs al zijn het in het begin alleen maar woorden. Delen is niet alleen gericht op vrede, maar  ook op het diepere doel van verbinding.

241111 Trouw - Joods-Islamitisch duo  -  Ondanks alles blijven Itay Garmy en Shaher Khan, Joods resp. islamitisch,  raadslid voor Volt resp. voor Denk, de dialoog trouw. Terwijl alles hun beider afkomst verdeelt, vragen zij zich af waar de verbinding blijft en of er gemeenschappelijke waarden gevonden kunnen worden. Samen gaan ze naar scholen, bibliotheken enz. om er te praten over de ontwikkelingen in het Midden-Oosten.

Wat moet ik zeggen? Waarom moet ik dit uitzonderlijk vinden? Dit zou gewoon moeten zijn. Maar nu het buitengewoon is, ben ik blij dat ze hiermee voor het voetlicht komen. Ze delen woorden, ze  delen elkaars gezelschap, ze delen  gezamenlijke activiteiten. Roepen om verbinding hoeft dan niet meer; het is er al.

241106 Trouw - De jeugd heeft de eenzame toekomst  -  In zijn rubriek Voor de klas gaat leraar Karin Amghar in op mentale gezondheid, na een groepsgesprek hierover met zijn studenten. Gevoelde eenzaamheid met de smartphone in de hand. Gevoeld gemis van echte ontmoetingen. Minder naar alle ellende op je scherm kijken, aldus stressexpert Aditi Nerurkar. En vooral ook meer en echter naar elkaar omkijken, voegt Amghar er zelf aan toe.

Ik zal mijn best doen, al valt het niet mee om als boomer echt in contact te komen met generaties die veel jonger zijn. Maar dat moet dan maar de uitdaging zijn.

241106 Trouw - Raad voor de Levenden  -  Deze op 1 november 2024 opgerichte raad adviseert naar eigen inzicht belangrijke bestuursorganen, maar dan vanuit het gezichtspunt van de niet menselijke natuur. Verder ondersteunt de raad de zoöperaties: nieuwe organisatievormen die een vergelijkbare dimensie hebben, te weten wederkerige samenwerking tussen alles levenden. Een Spreker voor de Levenden vertegenwoordigt bij elk besluit de dieren, planten, schimmels en microben en verwoordt hun inbreng. Natuurlijk vraagt dit om goed menselijk luisteren.

Zou aanmelding als zoöperatief huishouden mogelijk zijn?

241105 Trouw - Minder ik, meer wij  -  Henri Bontenbal sprak op 4 november de Kleine Luydenlezing 2024 uit. Een ingekorte versie staat in Trouw. Het pleidooi voor minder ik en meer wij komt van wijlen de Britse rabbijn Jonathan Sacks. Bontenbal vertaalt dit in een centrale plaats die niet voor het individu is, maar voor verbondenheid met de ander. Want mensen zijn immers relationele wezens. Als bouwstenen voor een maatschappij die hiervan uitgaat, noemt hij: gemeenschapszin, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid en ook rechtvaardigheid, over en weer. Daarmee in samenhang gaat volgens Bontenbal de moraal boven de procedure, en duurzaamheid boven de korte termijn. Hij verwijst hierbij naar de insteek van de christendemocratie / het CDA.

Uitgaande van mensen als relationele wezens, ontwaar ik in deze lezing een universeel ideaalbeeld, tegenover een weerbarstige werkelijkheid. Ik zie een driehoekige balans, waarbij het razend moeilijk is om een drievoudig evenwicht te bereiken. Als dit toch lukt, is de uitdaging om dit evenwicht in stand te houden nog een keer zo groot. De realiteit is bovendien niet drievoudig, maar 'tigvoudig'. Hoe je het wendt of keert: de eenheid van samenleving is mens en elk mens bezit een ander ik. En daarom is delen een werkwoord. Maar er zijn veel wegen naar Rome. En dus veel wegwijzers.

241104 Trouw - Farioli tovert Ajax om  -  Herinneringen schep je samen, zo instrueert hij zijn team. Zielen bij elkaar brengen, daar richt hij zich op. Dichter bij elkaar komen en ergens in gaan geloven, dat maakt energie in mensen vrij. Als mijn spelers moe zijn, helpen ze elkaar. Dat is de sleutel. Dat is wat ik wil faciliteren.

Hoe simpel kan het zijn. Eén kanttekening. Let ook op het einddoel. Want deze sleutel kan zich even gemakkelijk op minder nobele doelen richten dan de goal van het andere team. 

241102 Trouw - Oproep tot wederkerigheid  -  André Knottnerus vestigt in zijn opinieartikel de aandacht op wederkerigheid als onmisbare factor bij een goed vluchtelingenbeleid. Nederland is een koloniale macht geweest. Nederland is bezet geweest; Nederlanders hebben moeten vluchten. Er zijn massale emigratiegolven geweest vanuit Nederland naar elders. De stijging van de zeespiegel doet ons in de toekomst misschien opnieuw massaal emigreren. Wederkerigheid sluit eigenbelang niet uit. Hulp ter plaatse vermindert de noodzaak om te emigreren en dringt asielmigratie terug.

In zijn opinie proef ik wederkerigheid in de vorm van solidariteit. Ik denk dat deze invulling meer dan terecht is. Onze grootste uitdagingen manifesteren zich op wereldschaal. Daarmee gaat het om gemeenschappelijke uitdagingen voor  de hele wereldpopulatie. Om ze de baas te kunnen, hebben we solidariteit nodig die over grenzen van landen en werelddelen heengaat en die ten slotte beklijft op wereldschaal. De VN is niet meer dan een zwakke en verdeelde aanzet.

241028 Trouw - Waar is de vredesbeweging in Nederland?  -  Dat vraagt Minne van der Mast zich af als voorzitter van Dwars, oftewel jong Groen Links. We zijn op weg naar een mondiale oorlogseconomie. Daarmee worden gewelddadige conflicten aangejaagd, terwijl ze op een hoogtepunt zijn sinds 1946. Maar structurele oorzaken als systematische ongelijkheid en uitbuiting worden niet aangepakt. Van der Mast pleit mondiaal voor een gelijkwaardige economie en maatschappij, met op nummer 1 eerlijke verdeling, milieu en mensenrechten.

Dit is taal uit de linkse bubbel, in een linkse krant, die gelezen wordt door linkse mensen. Als ik in een rechtse bubbel zat, zou ik misschien ongeveer zo reageren. Maar ik vertoef in dezelfde linkse bubbel en lees deze preek voor eigen parochie en kan dan ook slechts instemmend knikken. Maar ook denk ik: weg met de bubbels, die doordringen in geografie, in politiek, in taalgebruik, in media, kortom in de hele samenleving. De granieten zuilen van voorheen zijn vervallen tot ruïnes. Maar daarmee zijn ze altijd nog degelijker dan de bubbels, die met elke verkiezing even gemakkelijk zich laten opblazen als dat ze een politieke tel later weer uit elkaar spatten, onder een hemel vol met opgelaten luchtballonnetjes.

241026 Trouw - Zwelgen in welvaart  -  Hans Goslinga beschouwt het NSC zo ongeveer als de  laatste der mediatoren. De laatste partij met enig gewicht in het midden. Het NSC hield de poot stijf en de noodwet buiten boord. De laatste stuiptrekkingen van onze coalitiecultuur? Goslinga herkent in deze cultuur vooral tegenhouden als doeltreffend instrument, in plaats van gericht tot stand brengen. Nederland, als één van de 4 rijkste landen van de EU, wil asielzoekers afschrikken door het leven van hen die hier al zijn te veronaangenamen.

Hierdoor helpt Nederland steeds minder in eigen huis en bezuinigt daarnaast op ontwikkelingshulp, oftewel hulp om andermans huis leefbaar te houden. De klop op de deur zal dus blijven, van mensen tussen wal en schip. Het schip is zinkende en op de wal staan zij die terugduwen.

241024 Trouw - Migratie en debat  -  Filosoof en auteur André Nusselder veroordeelt in een opinieartikel de probleemontkenning aangaande immigratie, door de superieure moreel verontwaardigden ter linkerzijde. Ze zouden er goed aan doen om de problematiek te erkennen, ook om daarmee te voorkomen dat radicaal rechts er de meest lelijke oplossing voor bedenkt.

Niet voor niets is er nu de niet politieke partij nonpolipar, die politieke strijd en debat te vaak gericht ziet op de vraag wie gelijk krijgt, in plaats van de vraag waar in het debat het werkelijke gelijk ligt.

241011 Trouw - Toekomstscenario's  -  Het Centraal Planbureau schotelt Nederland 4 scenario's voor. Nonpolipar gaat niet samen met scenario 1 - 'Markt', want de ongelijkheid neemt verder toe. Scenario 2 - 'Autonoom' gaat vooral uit van gemeenschapsdenken, met daarbij een lagere economische groei.  In scenario 3 - 'Duurzaam' stuurt de overheid sterk op leefbaarheid. Scenario 4 - 'Samen' ziet overheid, burgers en bedrijven samen optrekken, met daarbij gelijkheid van burgers en een gelijke verdeling van lasten en lusten.

Wat gaan kleien met de scenario's 2, 3 en 4 lijkt mij een bijzondere uitdaging.

241003 Trouw - Marokkanen en Joden  -  In Rotterdam zochten Marokkaanse en Joodse Nederlanders elkaar op. Niet om te praten over islamofobie en antisemitisme, maar over wat ze gemeen hadden en hebben. Dat leverde mooie verhalen op.

Wat groepen van elkaar scheidt is datgene wat ze (nog) niet hebben gedeeld. 

240930 Trouw - Abel Herzberg-lezing  -  Francine Houben pleit voor humane architectuur. Plaats bewoners boven stenen, wegen en gebouwen. In het kort: People Place Purpose Poetry. 

Het zou een open deur moeten zijn, maar kennelijk is het dat niet.

240928 Trouw - Opinie Gabriël Armèn  -  Zijn uitsmijter: probeer op weg naar gelijkheid niet iedereen hetzelfde te laten denken. Niet dwang, maar begrip geeft acceptatie. Open dialoog dus.

Ja, te beginnen met vragen over en weer. 

240927 Trouw - Meindert Fennema-lezing  -  Ellen Pasman mag invulling geven aan deze lezing, die nu voor het eerst gehouden wordt. Zij stelt daarbij aan de orde dat de Nederlandse Landsadvocaat in feite ongecontroleerde macht uitoefent. Met welke adviezen de Landsadvocaat de regering ondersteunt, komt namelijk niet naar buiten. De grote vraag is: pleit de Landsadvocaat voor de positie van de regering, of voor het algemeen belang?

Misschien is het een advocaat eigen, om zijn cliënt 'te vuur en te zwaard' te verdedigen. Daarnaast is er het aloude spreekwoord: 'Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt.'  Als dat brood door de broodheer wordt geleverd in de vorm van 50 tot 60 miljoen euro per jaar, en de broodeter  er al zo'n 70 jaar van mag genieten, wint zo'n spreekwoord misschien ook nog eens aan kracht.

240924 Trouw - Bas van der Veldt, CEO van Afas  -  Precies één maand na mijn notitie over democratie op de werkvloer, werd Bas van der Veldt geïnterviewd. Hij is CEO van de door zijn vader opgerichte softwareontwikkelaar Afas. Zijn visie: je werkt niet voor Afas, maar je bent Afas als je er werkt. Positiviteit en liefde zijn voor hem sleutelwoorden. De titel boven het interview: 'Als je macht hebt, moet je de wereld beter maken.' In samenspraak onderzoeken de medewerkers nu, hoe ze een dag korter kunnen werken en toch dezelfde productie kunnen blijven draaien.

Vooral de visie op macht blijft bij mij hangen. Wie macht heeft, heeft de potentie om de wereld te veranderen. Daar zal iedereen het mee eens zijn. Maar er is veel macht in omloop waar de wereld niet bepaald beter van wordt. Daar valt winst te halen, zie je deze CEO denken. Gelukkig laat hij het niet bij hardop denken, maar probeert er ook concrete invulling aan te geven. 

240919 Trouw - Tieners bij Haagse politiek  -  Tieners worden rondgeleid in het hart van onze democratie. Ze reageren verbaasd op het politieke debat in de Tweede Kamer. Hoewel het er op dat moment relatief beschaafd aan toegaat, ervaren sommigen het als geruzie. Goed tips te over. Ga samen appeltaart eten in het café. Je moet geen ruzie zoeken. Als je het oneens bent, overleg dan in alle rust.

Los van alles goede intenties ervaren tieners onze volksvertegenwoordigers soms als ruziezoekers. Misschien is het goed als Kamerleden eens nadenken over indrukken die ze wekken bij jongeren en mogelijk ook bij volwassenen. Goed voorbeeld doet goed volgen. Werk aan de winkel.

240917 Trouw - Lokale democratie  -  Columnist Irene van Staveren breekt een lans voor de lokale democratie. Bed, bad en brood blijven vooralsnog in veel gemeenten overeind, hoewel onze landelijke regering er vanaf wil. Aan de basis van de maatschappij ziet zij wel een visie op waarden en samenleven, waarbij redelijkheid tegenstellingen weet te overbruggen.

Onze nieuwe regering combineert 'het strengste asielbeleid ooit'  met een forse bezuiniging op ontwikkelingsbudget. Minder geld hier en minder geld naar daar. Onderonsje achter de dijken.

240903 Trouw - Kees Klomp  Duurzame troonrede  -  Kees Klomp gaat in zijn Duurzame troonrede uit van de onvermijdelijke ineenstorting van onze op economische groei gerichte samenleving. Dat gezegd hebbende, ziet hij werk aan de winkel: tijdens het ineenstorten en de periode van chaos die zal volgen, alvast constructief preluderen op een relationele samenleving van interviduen.

Natuurlijk juich ik deze wens toe, om te komen tot duurzaam delen. Dat we volgens Kees eerst dwars door de narigheid heen moeten, is natuurlijk minder leuk. Misschien heeft hij gelijk. Het gezegde 'Wie niet horen wil moet maar maar voelen' , lijkt in onze tijd op het lijf geschreven van moeder aarde en bestemd voor onze oren. 

 240829 Trouw - Nafin-netwerk  -  Bijzonder om te zien hoe in een landelijk dagblad het Nederlandse militaire Nafin-netwerk uit de doeken wordt gedaan. Inclusief overzichtskaartje met daarop alle verbindingen en knooppunten. En met bronvermelding: Verbindingsdienst Defensie. 

Met deze vorm van delen hoopt Defensie misschien spionage voor te zijn. Een kopietje uit de krant is immers wel zo gemakkelijk voor wie deze overzichtelijke  gegevens graag wil hebben.

240829 Trouw - Giftenaftrek  -  Berichtgeving in onder andere Trouw doet vermoeden dat het nieuwe kabinet wil gaan tornen aan de  giftenaftrek. In dat geval kunnen giften aan goede doelen minder of niet (meer) als fiscale aftrekpost worden gehanteerd.

Maatschappelijk delen zonder tussenkomst van de overheid, zal hierdoor verschuiven naar verdelen door de overheid.  Wie weet waar mijn traditionele giften in de toekomst zullen belanden.

240828 Trouw - Behoud van rijkdom  -  Het CPB onderzocht hoe het de superrijken in Nederland financieel vergaat. Welnu, rijk blijft rijk. Vaak zijn het directeur-grootaandeelhouders, die profiteren van de waardestijging van hun onderneming. Superrijken kunnen hun risico's meer spreiden. Verder profiteren zij van stijgende aandelenkoersen, de lage rente en de relatief lage belasting van het vermogen. De vermogensongelijkheid in Nederland is uitzonderlijk hoog.

Heel goed dat dit nu eens in de krant staat. Mijn voorstel is dat om te beginnen zeer rijke en zeer arme Nederlanders  spontaan tot enige herverdeling komen. Voorlopig zijn we al een heel eind als de zeer armen niet meer arm zijn. Mocht dit niet van de grond komen, dan wordt het tijd dat de overheid enige financiële egalisatie gaat betrachten.

240826 Trouw - Energie delen  -  Albert Koers, emeritus hoogleraar Universiteit Utrecht, stelt in zijn opiniestuk, dat het onderling delen door burgers van zelf opgewekte energie niet mogelijk is. Recente landelijke wetgeving laat het toe, maar dan als dienst van een leverancier. Hij vraagt zich af of dit de faciliterende omgeving is voor het delen van energie, zoals Brussel voorschrijft.

Ik zou daarop willen antwoorden: ik denk van niet.

240824 Trouw - Democratie op het werk  -  Max Visser, docent bij de Radboud Universiteit Nijmegen, dacht na over de instandhouding van democratie. Naast de optie om het politieke systeem aan te passen, plaatst hij de mogelijkheid om democratische waarden preventief en actief te praktiseren. Daarbij denkt hij allereerst aan het bedrijfsleven: democratie op de werkvloer.

In gedachten ga ik terug naar mijn studietijd, en daarbinnen de docent die helemaal weg was van arbeiderszelfbestuur. Maar inderdaad, laten we eerst maar eens gaan oefenen met democratie op de werkvloer. Dat is al moeilijk genoeg. Daar staat tegenover dat het niet alleen oefenen met democratie is, maar ook het opdoen van deelvaardigheid.

240508 WA- Reddende engelen boven het maaiveld  -  Door inzet van droneteams werken in heel Nederland jagers aan de bescherming van pasgeboren reeën, hazen en nesten van bodembroeders. Veel boeren maaien voor hetzelfde doel al van binnen naar buiten, maar piepjonge reekalfjes, hazen en kuikens hebben nog geen vluchtinstinct. Steeds meer boeren weten deze droneteams te vinden,