Gerekend vanaf de zon is de aarde de derde planeet. Onder andere door haar positie ten opzichte van de zon, is de aarde een efficiënte broedmachine. Of moeder aarde blij is met al haar 'kinderen', is de vraag. Eén van de jongsten, we noemen hem mens, is namelijk aan het puberen en laat zich niet van zijn beste kant zien. Moeder aarde is hierdoor getekend, aangeslagen en uitgeput. Maar ze is ook veerkrachtig; als haar recalcitrante puber zichzelf de das om doet, zal zij zich weer oprichten en gewoon doorgaan. Want er blijft nog genoeg nageslacht over om voor te zorgen. 

241127 Trouw - Handelsoorlog?  -  Dat is de vraag die boven het artikel staat. In het kort: begint president Trump weer een handelsoorlog? Het zit er dik in. De gedachte dat afhankelijkheid door onderlinge handel de betrokken landen van oorlog weerhoudt, raakt uit beeld.

Er staat veel meer in het artikel, maar vooral dit viel mij op. Nonpolipar  zet tegenover oorlog het begrip delen. Ook handel is een vorm van delen. Als de remkracht van handel op oorlog inderdaad afneemt, is het goed dat nonpolipar bestaat en daarbij het bredere begrip delen promoot.  

241121 Trouw - Anders intelligente dieren  -  Promotie-onderzoek van filosoof Bas van Woerkum-Rooker wijst het uit; we doen dieren geen recht als we ze langs de lat van onze menselijke intelligentie leggen. Elk dier is op zijn eigen manier intelligent en niet op de onze. De ontwikkeling van intelligentie onder dieren, waaronder wij, is geen ladder maar een boom.

Het feit die je wist dat zou komen, om maar eens een te variëren op een bekende kromspreuk. Toch zou ik het geen open deur willen noemen. Want een vergelijkbaar betoog kun je opzetten voor de computers en robots die mensen maken. Om nog maar te zwijgen van AI  en zelflerende machines. En de zinsnede van de ladder en de boom is schoon in zijn eenvoud.

241119 Trouw - Sologeluk en groepszin  -  In de Verdieping gaat de Amerikaanse professor Roy Baumeister dieper in op het verschil tussen geluk en zinvolheid. Op onderzoek naar een 'goed leven' stuitte hij op een tweedeling in de mensheid: zij die geluk nastreven en zij die betekenis zoeken om tot een zinvol leven te komen. Maar geluk en betekenis overlappen elkaar wel voor een groot deel. toch bestaat het onderscheid en is het handig. Geluk relateert hij aan gezondheid, geld en comfort en is vooral op het nu gericht. Zinzoekers overzien wat er was, is en nog komt en delen dat met anderen. Zelfexpressie, van jezelf of je groep, maakt voor geluk niet veel uit, maar wel voor een zinvol leven. Bij geluk is het krijgen van anderen belangrijk, terwijl bij zingeving het geven aan anderen voorop staat. Veel mensen werken met een mix; pure gelukzoekers zijn vaak seculier, terwijl echte zinzoekers vaak een geloof aanhangen. Zingeving beklijft in het algemeen meer dan geluk. Mensen zonder relaties ervaren volgens Baumeister geen zin en geen geluk.

Graag eet ik van twee walletjes, maar wel met zingeving voorop. Dat maakt mij gelukkig, waardoor ik weer een goed vertrekpunt heb om nog meer zin te zoeken. Daarbij doet zich wel de vraag voor, waar ik het allemaal moet laten. Veel zingeving komt namelijk binnen in de vorm van boeken en andere media. Uiteindelijk zal het wel weer op weggeven uitdraaien. Ook heel zinvol.

241111 Trouw - De druppel van honderd miljard dollar  -  Ali Mohamed doet in Afrika, wat Wopke Hoekstra in Europa doet. Trouw praatte met hem, over de komende VN-klimaattop in Bakoe. Daar moet het vooral gaan over geld dat de rijke landen zullen bijdragen aan maatregelen die gericht zijn op effecten van klimaatverandering op ontwikkelingslanden. Mohamed betoogt dat de honderd miljard dollar per jaar van nu de spreekwoordelijke druppel is op de gloeiende plaat. Het verdampt waar je bij staat. Er zijn jaarlijks meerdere biljoenen nodig, stelt Mohamed.

Een stel knappe koppen met een supercomputer kan natuurlijk zo uitrekenen wat er betaald moet worden door wie aan wie. Dat het dan om biljoenen zal gaan, zit er dik in. Ook kunnen ze er een benadering op los laten met hoeveel dat bedrag jaarlijks omhoog moet gaan om  de klimaateffecten bij te benen. Want we doen nog steeds te weinig voor een omwenteling. Maar helaas, het is geen rekenkundige exercitie, maar een politieke. Los daarvan bieden snelle maatregelen aan de bron een directere en goedkopere oplossing. En die bron hebben wij rijke landen voor een groot deel al heel lang onder onze welvarende hoede. Aanpakken die hap. 

241030 Trouw - Izzeldin Abuelaish: Test voor de wereld  -  Hij verloor 15 jaar geleden 3 dochters door tankgranaten. Nu staat de teller op meer dan 55 verloren familieleden, vanaf het begin van de bombardementen op Gaza, ruim een jaar geleden. Hij wil geen wraak, maar strijdt voor vrede en begrip. Dit is genocide, stelt hij. Daarmee is dit een crisis van de mensheid; de internationale gemeenschap moet ingrijpen. Hij ziet her en der haat, angst, ophitsing en oorlog. Alles wordt bewapend, gepolitiseerd, genormaliseerd. Tijd voor een paradigmaverschuiving, zoals hij het noemt, naar stabiliteit, naar menselijke waarden zoals gelijkheid, waardigheid en respect.

Gelukkig zijn er waarschuwers; Abuelaish is er een van. Zij waarschuwen een meerderheid van niet waarschuwers. Dat is niet erg. De vraag is alleen of de meerderheid zich laat waarschuwen. Want pas dan ben je echt gewaarschuwd. En pas dan tel je als gewaarschuwd mens voor twee. Zolang dat niet gebeurt, is een waarschuwer een roepende in de woestijn, waaronder de woestenij van Gaza.

241028 Trouw - Laat ons dwaas en koppig zijn  -  Dit is de zin van Harmen Niemeijer-Scheffer, in de rubriek van Maaike van Houten. De valkuil die koppigheid kan zijn, wil hij omzeilen door met anderen in gesprek te blijven. Als bevoorrechte witte jongere deelt hij graag zijn plek op het podium met hen die buiten beeld zijn geraakt.

Dit soort koppigheid spreekt mij aan en herken ik. Koppigheid is het vaak in de ogen van de buitenwacht. Ik beleef het als een mix van vasthoudendheid en vastberadenheid. Maar zoals Harmen het beleeft: niet zwelgen in het eigen gelijk; ook anderen de mond en het podium gunnen.

241026 Trouw - Over de zachtmoedigen  -  Iris Somer haalt Darwin aan, verwijzend naar de vormen van natuurlijke selectie die hij onderscheidde: the fittest en the 'sexiest'. Anderen hebben erop gewezen dat er waarschijnlijk ook nog zoiets als groepsselectie bestaat: selectie op gedrag dat het meest gunstig uitwerkt voor de groep.

The fittest en the sexiest zijn ook groepsleden. The fittest verwerft aanzien en macht binnen de groep. Aanzien en macht zijn belangrijke sexy elementen. Maar fitness en sexyness zijn onderhevig aan rolverschuiving. Het zwaartepunt van deze rol verschoof van omgeving naar samenleving, naar taal, naar communicatie, naar discussie, naar organisatie, naar media, naar beeldvorming, naar framing. Zo ongeveer, het is maar hoe je het paadje beschrijft. Wellicht is the fittest en the sexiest  steeds meer diegene die het mooiste en simpelste politieke frame construeert voor de groep. De groep snapt het en waardeert het. Dat werkt het best in eigen huis en onder eigen mensen. De ver van mijn bed show en het niet in mijn achtertuin principe refereren hieraan. De eigen groep redt zich prima; groepen buiten de eigen groep redden zich ook maar. Samenwerking tussen groepen is niet nodig; want problemen die de eigen groep overstijgen bestaan niet.

241026 Trouw - Noordervliet over individualisme  -  Conformisme bedreigt het individualisme, dat is verworden tot egoïsme. Behoeften zijn verschoven naar eisen. Oprecht individualisme vormt inspirerende bedenkers. De beste relatie tussen individu en gemeenschap is die van geven over en weer.

Het 'welbegrepen individualisme'  zoals Nelleke Noordervliet het noemt, is ook de richting waarin ik mijn individualiteit zoek. Mijn eigenste ik zijn, en in die vorm mijzelf actief inbedden in de gegeven maatschappij. Het conformistisch individualisme zoals dat als ongewenst verschijnsel uit haar pen vloeit, lijkt mij eigenlijk een tegenstelling. Het is kuddegeest en veel mensen zijn kuddedieren. Maar als het vlaggenschip onder valse vlag vaart, raakt de hele vloot uit de koers.

241025 Trouw - Fetuhlah Gülen is overleden  -  Door zijn vroegere vriend Erdogan werd hij later verantwoordelijk gehouden voor de couppoging in 2016. Als prediker bracht hij in het kort de volgende leer: leef met elkaar, ondanks de verschillen. 

Over zijn beweging doen meer verhalen de ronde, maar hier heb ik niets aan toe te voegen. Of het zou moeten zijn dat verschillen kunnen worden overbrugd door wat je deelt.

241012 Trouw - Vrouwen voor vrede  -  Garance Reus Deelders schrijft over vrouwen voor vrede. Inspraak en inbreng van vrouwen maakt vredesakkoorden duurzamer, zo is aangetoond. Ook kijken vrouwen meer naar wederopbouw, veiligheid en verzoening.

Generaliserend, dat wel, werken vrouwen niet alleen aan vrede, maar ook aan het delen dat nodig is voor verbinding. Dat brengt uiteindelijk een meer duurzame vrede.

241012 Trouw - Kappen met kappen  -  De mens is een plaagsoort, als belangrijkste oorzaak van het verdwijnen van bijna driekwart van de wilde dieren. De kantelpunten in klimaat, flora, fauna en geografie verdringen elkaar om de hoek. Van het Amazone regenwoud is 20% gekapt. ingeschat wordt dat het kantelpunt bij 25% ligt.

Dealen met wat ons omringt betekent delen met wat ons omringt.

241012 Trouw - Russische taal is gekaapt  -  De Russische taal is gekaapt door Poetin. Russische schrijvers in het buitenland stellen een prijs in voor taal tegen Poetin. De taal van Poetin hangt boven de oorlog met Oekraïne. Na de oorlog zullen kunstenaars en schrijvers bijdragen aan een brug over het ravijn van bloed, haat en dood.

De essentie van delen: met wat je deelt verbinding creëren.

241012  Trouw - Gaza in puin  -  Van alle gebouwen in Gaza is 60% beschadigd, waaronder ook volledige verwoesting valt. Een pilotproject ligt in het verschiet, om lokaal het eerste puin op te ruimen. intussen blijven de bommen vallen.

Aansluitend bij  het basisbeginsel van nonpolipar, past het om daaraan bij te dragen.

241001  Trouw - Onomkeerbare ramp  -  Het jaarlijkse Staat van het Klimaat-rapport ziet anno 2024 de wereld aan de rand van de afgrond staan. Waarschuwingen lijken niet te hebben geholpen; we koersen inmiddels af op een onomkeerbare catastrofe.

Of we het willen of niet, als mensen delen we deze crisis. Logischerwijs pleit dat ook voor een gedeelde aanpak. Het aardse schip koerst af op een vliegende storm. Alle hens aan dek.

241001  Trouw - Krznaric pleit voor praten  -  Filosoof Roman Krznaric ziet ons graag achterom kijken.  Om bijvoorbeeld te leren dat staten het succesvolst zijn als ze een sterke 'asabija' hebben: een sterk groepsgevoel. Dit is een waarneming van de Arabische geleerde Ibn Chaldoen, die hij deed in het jaar 1375. Stedelijke planning, gericht op gemengde wijken, kunnen hieraan bijdragen. Met zijn allen in het weekend rond het voetbalveld is ook een goede methode.

Met haar basisbeginsel van 'delen' staat nonpolipar op de schouders van reuzen.

240928  Trouw - Roel van Duin is globalist  -  Het schijnt dat in de tegenwoordige maatschappij patriotten en globalisten tegenover elkaar staan. Patriotten zien graag de macht aan de staten, hun eigen staat in het bijzonder. Globalisten denken dat het antwoord op de uitwassen van het nationalisme op wereldschaal ligt. Niet toevallig hebben globalistische ideeën de wind in de zeilen gekregen na de rampzalige Tweede Wereldoorlog. 

Ben ik een globalist, zo vraag ik mij af. Nee, niet per definitie. Ik denk dat de meeste bestaande beleids- en bestuurslagen hun nut hebben, zeker in Nederland. De kunst is om elk onderwerp van beleid en bestuur toe te delen aan het meest geschikte bestuurlijke niveau. Het 'wereldbestuur'  is te zwak en kan niet daadkrachtig werken aan oplossingen die slechts op wereldschaal opgelost kunnen worden. Ja, dat vraagt om een verschuiving van zeggenschap naar het niveau van de globe. 

240924  Trouw - Biden pleit voor hervorming VN  -  In de Algemene Vergadering van de VN deelt Biden zijn ervaring, dat er zelfs uit oorlog nog een weg vooruit is. Maar ook kaart hij een belangrijke randvoorwaarde aan. De Verenigde Naties, de Veiligheidsraad in het bijzonder, zal aangepast moeten worden om beter conflicten te kunnen oplossen.

Op de lagere school hoorde ik in de derde klas een pas afgestudeerde onderwijzer vertellen hoe de VN werkte en hoe een veto van een enkel land stilstand betekende. We zijn ruim zestig jaar verder en de VN werkt nog steeds zo.

240918  Trouw - Is VN nog geloofwaardig?  -  Ondanks een organisatie die Verenigde Naties heet, vechten afzonderlijke landen en gewapende groepen elkaar de tent uit. In toespraken van de leden overheerst de roep om vrede, maar het haalt kennelijk niets uit. De daadkracht ontbreekt. 

Ik betreur dit. De behoefte aan een krachtige wereldwijde structuur voor overleg, afstemming en  besluitvorming wordt met de dag groter, nu de ene na de andere crisis de mondiale schaal bereikt. Opdoeken van de VN zou niet aan de orde mogen zijn. Verder verzwakken ook niet. Hervormen dan maar, met oog voor meer democratie en slagvaardigheid.

240827  Trouw - 'Oceanen van Vrede'  -  Het idee om de Stille Oceaan en haar eilanden om te toveren in een zone zonder agressie. Ook grootmachten zijn bij de eilandenrijken slechts welkom, als ze economische hulp bieden en de klimaatbestendigheid van de eilanden helpen te versterken. Via internationale vrede naar internationaal delen.

Zulke berichten maken mijn dag goed. Dat het verder mag komen dan een idee: een zone waarin niet gevochten mag worden, maar waar het accent ligt op delen.